معروف یاران تارنمای تخصصی امر به معروف و نهی از منکر
امر به معروف و حواشی قانونی آن
بر اساس قانون در عین اینکه این امر یک امر واجب و همگانی است، عده‌ای ملزم به اجرای این فریضه می‌گردند که بر اساس آخرین تصمیم مجلس، ارگان ذکرشده بسیج در نظر گرفته‌شده است.
به گزارش گروه فرهنگی فرهنگ نیوز، ازجمله آسیب‌های جدی عرصه رسانه کشور این است که بعضاً مواردی که جزء مسلمات عقیدتی مذهب رسمی کشور به‌حساب می‌آید موردنقد و بررسی سطحی قرار می‌گیرد و بدین ترتیب به‌جای اصل ماجرا این حواشی است که موردتوجه افکار عمومی قرار می‌گیرد.
نمونه بارز این موضوع بررسی طرح «امربه‌معروف و نهی از منکر» است که این روزهای مراحل تصویب را در مجلس شورای اسلامی می‌گذراند و هم‌زمان با آن برخی رسانه‌های داخلی و خارجی به‌جای پرداختن به اصل ماجرا حواشی و نقدهایی وارد می‌سازند که هیچ ارتباطی با اصل موضوع ندارد.
امربه‌معروف و نهی از منکر؛ فریضه‌ای که بدون قانون هم لازم‌الاجراست
در ابتدا باید خدمت همه منتقدان بزرگوار یادآور شد که «امربه‌معروف و نهی از منکر» پیش از آنکه نیاز به پشتوانه قانونی داشته باشد، یک فریضه الهی است که در صورت فراهم شدن وجوبش در همه‌ی زمان‌ها و مکان‌ها لازم‌الاجراست و ترک آن نیز معصیت به‌حساب می‌آید.
اندر فضیلت این فریضه نیز همین بس که امیرالمؤمنین(ع) در مورد آن فرمودند:
«همه‌کاره‌ای خوب و جهاد درراه خدا در برابر امربه‌معروف و نهى از منکر چون قطره‌ای است در دریاى عمیق .»
طی این مراحل قانونی نیز ازجمله مقتضیات حکومت‌داری است تا در صورت بروز هرگونه مشکل برای انجام دهندگان این فضیلت، پشتوانه‌های لازم جهت حمایت حداکثری از آن وجود داشته باشد و تأثیری بر وجوب یا عدم وجوب آن ندارد.
به بیان ساده‌تر امربه‌معروف و نهی از منکر، نهادینه نمودن احساس مسئولیت در آحاد مردم است تا نسبت به حقوق و منافع مادی و معنوی خویش همواره هوشیار باشند و نگذارند بی‌جهت ظلمی به کسی روا داشته شود.
برنامه‌های مختلف برای جلوگیری از تصویب یک طرح
بسیاری به یاد دارند که شهید علی خلیلی در دفاع از نوامیس مردم و اجرای همین فریضه چه جراحتی را تحمل کرد و در پایان نیز به مقام رفیع شهادت رسید. اما همین بسیار مردم تصویری از مجازات پرخاشگران به حریم اجتماعی ندیدند و علی خلیلی‌ها هرروز به دلیل انجام این فریضه مورد هجمه و حمله قرار می‌گیرند.
پیش و پس از تراژدی شهید خلیلی نیز خبرهای متعددی مبنی بر عدم‌حمایت قانونی از آمران به معروف در رسانه‌ها منتشر شد که به دلیل خلأ قانونی در بعضی از موارد، هنجارشکنان با ارائه یک قبض گاز(به‌عنوان ضمانت) آزاد شدند.
پس‌ازاین بود که نمایندگان مجلس تصمیم به تصویب طرحی جامع گرفتند تا از حقوق آمران به معروف صیانت شود اما با نهایی شدن این طرح، از سویی در یک اقدام غیرحرفه‌ای رسانه‌ای، اسیدپاشی اصفهان را به نام نهی از منکر تمام کردند و از سوی دیگر رسانه‌های اصلاح‌طلب با زدن تیترهایی چون:« بسیج، مسئول امربه‌معروف لسانی» و انتشار تصاویر نه‌چندان مناسب در ذیل آن، هم‌پوشانی خوبی باخبر اسیدپاشی داشتند.
حال‌آنکه تذکر نسبت به حجاب و عفاف تنها یک مصداق از انجام این فریضه الهی است که باید در کنار سایر مصادیق صورت بپذیرد.
در اقداماتی رسانه‌های معاند بابیان این نکته که امربه‌معروف وظیفه همگانی است سعی در رد کردن این طرح جامع گرفتند. این در حالی است که بر اساس قانون در عین اینکه این امر یک امر واجب و همگانی است، عده‌ای ملزم به اجرای این فریضه می‌گردند که بر اساس آخرین تصمیم مجلس، ارگان ذکرشده بسیج در نظر گرفته‌شده است.
تنزیل امربه‌معروف و نهی از منکر به حجاب و عفاف
شوربختانه در اذهان بسیاری از مردم(از آمران به معروف تا مردم عادی) این‌گونه تلقی می‌شود که این فریضه تنها در مرود مسائلی چون حجاب و عفاف است و از همین‌الان نگران‌اند که نکند تصویب چنین طرحی، فضای اجتماع را محدودتر سازد.
این در حالی است که به تعبیر استاد پناهیان(در سخنرانی‌های دهه اول محرم امسال در دانشگاه امام صادق) با آوردن نام فریضه امربه‌معروف و نهی از منکر می‌بایست تن رجال سیاسی به لرزه بیاید نه مردم عادی و به عبارت بهتر مسائل دیگر باوجود واجب بودن امربه‌معروف در مراحل بعدی قرار می‌گیرد.
باید در نظر داشت که امربه‌معروف که مصداق بارز آن قیام اباعبدالله(علیه‌السلام) بوده است، در وهله اول هدفی جز مبارزه با فساد در بدنه سیاسی مسلمین نداشت که این خط باید همچنان ادامه پیدا کند.
عدم توجه بعضی از آمران به معروف به شرایط اجرا و احکام آن
در کنار آسیب ذکرشده، معضل دیگری که به چشم می‌خورد عدم توجه آمران به معروف به شرایط وجوب حکم و مسائل شرعی مربوط به این فریضه مهم الهی است که زمینه‌ساز بسیاری از سوءتفاهم‌ها نسبت به امربه‌معروف شده است.
پیامبر اسلام(صلی‌الله علیه و اله) در روایتی دراین‌باره می‌فرمایند:
«امربه‌معروف و نهى از منکر نکند مگر کسى که سه خصلت در او باشد: در امرونهی خود مدارا کند، در امرونهی خود میانه‌روی نماید و به آنچه امرونهی می‌کند، دانا باشد. »
اما مسلم است که این آسیب‌ها نمی‌تواند موجب تعطیل شدن اجرای این فریضه شود چراکه در این صورت می‌بایست برای مثال سیستم آموزشی خود را نیز به دلیل وجود آسیب‌های فراوان تعطیل کنیم، بلکه می‌بایست با ارائه آموزش‌های صحیح به افراد، مقدمات اجرای صحیح این فریضه را فراهم آوریم تا مجریان آن، ضمن رعایت این اصول از چتر حمایتی خوب و مناسبی برخوردار باشند.
حال شاید وجود یک ستاد اجرایی به انجام این مهم کمک کند و یا آنکه از طریق فرهنگ‌سازی و محول کردن این فریضه به مردم، نیازی به ایجاد یک ستاد و سازمان نباشد. اما قدر مسلم وجود یک سازوکار قانونی برای حمایت از آمران به معروف لازم و ضروری است.
پروفسور مایکل کوک و نگارش کتاب امربه‌معروف و نهی از منکر
در پایان بد نیست که با ذکر داستانی از متأثر شدن یک محقق آمریکایی از پویا و به‌روز بودن فریضه امربه‌معروف و نهی از منکر، یادآوریم شویم که امربه‌معروف بهترین نگهبان حریم جامعه است.
کتاب امربه‌معروف و نهی از منکر (Commanding right and forbidding wrong in Islamic thought) که در سال ۲۰۰۲ چاپ‌شده است و داستان نگارش آن بسیار عبرت‌آموز است، اثر این محقق آمریکایی است.
کوک در مقدمه این کتابِ تحقیقی که در آن از ۱۷۰۰ منبع سود جسته است، به‌تفصیل درباره انگیزه خود از تألیف آن سخن گفته است. داستان نگارش این اثر و انگیزه مؤلف آن، در آغاز مقدمه کتاب آمده است که خلاصه آن چنین است:
«وقوع حادثه‌ای زشت و ننگین دریکی از خیابان‌های شهر شیکاگوی آمریکا و بی‌تفاوتی مردم نسبت به آن، انگیزه من برای نوشتن این کتاب شد. در شامگاه یکی از روزهای پاییزی، در ایستگاه قطار شهری شیکاگو در حضور جمعی از مردم، زنی مورد تجاوز قرار گرفت؛ اما کسی برای کمک به قربانی از جای خود حرکت نکرد. فریادهای زن بی‌پاسخ ماند و رهگذران جز تماشا یا عبور سریع کاری نکردند. تا اینکه بالاخره از میان جمع حاضرین تنها یک نفر پس از فریادهای مکرر زن که مورد تجاوز قرارگرفته بود، به خیابان می‌رود، جلو ماشین پلیس را می‌گیرد و از آنان می‌خواهد تا برای دستگیری آن شخص اقدام کنند. این واقعه دل‌خراش در روزهای بعد موردتوجه روزنامه‌ها قرار گرفت و چندین گزارش چاپ شد.»
این پرسش برای مایکل کوک مطرح می‌شود که چرا اکثر مردم ساکت بودند؟ به نظر وی همین‌که یک نفر اقدام کرده است، و بعد هم مورد تحسین قرارگرفته، نشان می‌دهد که زمینه‌ای برای مداخله به‌صورت یک اصل اخلاقی وجود دارد.
مراجعه به فرهنگ حقوقی غرب نشان می‌دهد که گرچه مطالبی درباره امداد به دیگران در آن وجود دارد، اما این بحث مهجورتر از آن است که به‌عنوان فرهنگ و سنت مردمی به‌تفصیل توصیف شود. اما به نوشته کوک، اسلام تعالیمی ویژه و گسترده برای این وظیفه اخلاقی دارد که نام آن «امربه‌معروف و نهی از منکر» است.
منبع: فرهنگ نیوز
